Бәйтерек

 Ерте,ерте,ертеде, ешкі жүні бөртеде түрік тайпалары кең далада көшіп - қонып жүріпті. Олар табиғаттың ерке перзенттері екен. Қыста  қыстауға, жазда жайлауға көшіп жүріпті. Олар ауру –сырқаудың не екенін білмепті. Себебі, дауылдан да,суықтан да қорықпапты.  

 Бір күні  әлгі тайпаның көсемі елін жинап,өсиет айтыпты.

-Уа,халқым, менің сендерге айтар өсиетім бар. Ендігі уақытта біз жерұйық мекенді тауып,қоныстануымыз керек. Сол үшін ұзақ сапарға шығамыз,--дейді.       

 Олар ұзақ жол жүріп, бір шөл далаға тоқтайды.  Түркі тайпасының көсеміне сол далада еркелей ағып жатқан өзен ұнайды. Ол:

-О,халқым! Тәңірдің бізге мейірімі түсті. Мынау қиян шөлде аққан өзен бойына қоныс тебейік. Су –өмір нәрі. Су бар жерде тіршілік жалғасады. Мына өзенге Есіл деп ат қоялық,себебі долданбай,   есіліп ағып  су – мөлдір де тұнық болады , - деп тайпасын осы жерге  қоныстандырады. Көсемінің сөзін екі етпейтін түркілер осы жерде мәңгі өмір сүріпті. Әлі күнге дейін олар бай,бақуат ғұмыр кешіп жатыр екен.

 Көктем келіп, жер - ана гүлденіп, айнала жасыл желек жамылады.  Ақсақал  бір көшет егеді.Сол көшет үлкен ағаш болып жайқалып өсіпті. Бүгінде қаламыздың мақтанышы болған  «Бәйтерек» монументі  сол ақсақал отырғызған ағаштың символы екен. Ия,балалар біз түркі тайпаларының  ұрпақтарымыз.Ештеңе із- түссіз қалмайды. Бәйтерек - мәңгі өмірдің белгісі.                                             

Бәйтерек

      Ертеде бір жарлы шал өмір сүріпті. Өзінің кедейлігі соншалықты ішер асқа, киер киімге жарамапты.  Қыс өтіп, көктем келді. Жер-жаһан көркем бір сәнге еріп, құлпырды. Айналаны тамаша әнге бөлеп, құстар да туған жеріне қайтып оралды. Жарлы шал «мен ұрпақсыз мына өмірден өтіп барамын. Артыма бір белгі қалдырсам, ертең адамдар алғысын айтпай ма?» деп терең ойға батады. «Құран хадистерінде де әр мұсылман тал ексін, ұрпақ өсірсін немесе үй салсын. Сонда менің шапағатыма бөленеді» делінген ғой.

     Бір күні шал келе жатып бір дән тауып алады. Сол дәнді алып шал жерге егеді. Сол еккен дәнінен шал ерекше күтеді. Күнде суғарып, баптап өсіреді. Уақыт өте келе осы дәннен алып бәйтерек өсіп шығады. Бәйтеректің әдемілігі сонша, көрсең көзің тоймайды екен. Бір күні осы бәйтеректің төбесіне самұрық құс ұя салып, алтын жұмыртқа салады. Сол кезде осы жаңалық байға да жетті. Бай осы бәйтеректі өзіне алғысы келеді. Сонда бай өзінің жауынгарларін жіберіп: «Осы бәйтеректі тамырымен жұлып алып келесіңдер!»-деп бұйрық береді. Жауынгарлар шалға келіп, байдың бұйрығын жеткізеді. Сонда шал өзінің үщ шартын қояды. Шал: «Ханға осы бәйтеректегі самұрық құстың жұмыртқасын сенің отбасыңа байлық, тыныштық алып келеді. Біріншіден, осы ағаштың жанына бір қала орнатыңдар. Екіншіден, қаланы уүлдендіріп, елге танымал етіңдер. Қаланың сыртына жауынгарларіңді қойып, қаланы жаудан қорға»-дейді.

   Бай осы шалдың шарттарының бәрін орындап, үлкен шаһар салады. Шаһардың ортасында әдемі, үлкен, алып бәйтерек өсіп тұрады. Осы бәйтеректі бүгінде бүкіл әлем таниды екен.